Sporazum između Rusije i Sjedinjenih Američkih Država o merama za dalje smanjenje i ograničavanje strateškog ofanzivnog naoružanja potpisan je 8. aprila 2010. godine u Pragu. On je zamenio Sporazum o strateškom ofanzivnom naoružanju iz 1991. godine i Sporazum o smanjenju strateškog ofanzivnog potencijala iz 2002. godine.
Novi START sporazum bio je sastavljen na strogo paritetnoj osnovi u skladu sa principom jednake i nedeljive bezbednosti.
Sporazum je predviđao nepovratno smanjenje strateškog ofanzivnog naoružanja. Prema dokumentu, ukupna količina strateškog ofanzivnog naoružanja kojima strane raspolažu sedam godina nakon stupanja sporazuma (do februara 2018.) i nakon toga nije trebalo da prelazi:
Možda vas zanima
– 700 raspoređenih interkontinentalnih balističkih raketa, balističkih raketa za podmornice i teških bombardera;
– 800 raspoređenih i neraspoređenih lansera za interkontinentalne balističke rakete, balističke rakete za podmornice i teške bombardere.
– 1.550 bojevih glava na raspoređenim interkontinentalnim balističkim raketama, balističkim raketama za podmornice i teškim bombarderima.
Stručnjaci su primetili da pravno ograničavanje broja projektila na 1.550 jedinica neće odgovarati njihovom stvarnom broju. Naime, sporazum je predviđao nova pravila za brojanje nuklearnih projektila za teške bombardere. Za svaki od njih se računa jedan projektil. Međutim, stvarni broj projektila koje može da nosi bombarder je, u zavisnosti od tipa, od 12 do 24 projektila ili bombi.
– Za razliku od starog sporazuma START, novi sporazum ne sadrži ograničenja u pogledu površine i broja rejona u kome su na borbenom dežurstvu mobilni kopneni raketni sistemi (tipovi „topolj“, „topolj-M, „jars“).
– Strane mogu da određuju strukturu nuklearne trijade i da raspoređuju nove tipove raketa i drugih nosača, ali da jedna drugu obaveste o tome.
– Dogovor ne sadrži ograničenja za raspoređivanje raketa kopnenog baziranja sa višestrukim bojevim glavama koje se mogu nezavisno navoditi.
— Dogovor zabranjuje raspoređivanje strateškog ofanzivnog naoružanja van nacionalnih teritorija zemalja.
– Sporazum ne ograničava razvoj američkih PRO sistema, priznajući samo postojanje veze između odbrambenog i ofanzivnog oružja.
Strane su uz dogovor potpisale i protokol koji objašnjava uslove sporazuma i uspostavlja nove procedure za kontrolu njegovog sprovođenja.
Senat američkog Kongresa je 22. decembra 2010. godine ratifikovao sporazum START – 25. januara 2011. godine Sporazum je ratifikovala Državna duma, a 26. januara – Savet Federacije Federalne skupštine Rusije.
Sporazum je stupio na snagu 5. februara 2011. i dobio je nezvanični naziv START-3.
Bilo je predviđeno da sporazum važi 10 godina sa mogućim sporazumnim produženjem na pet godina.
Do 5. februara 2018. godine (kontrolni datum prema Sporazumu), Rusija je u potpunosti ispunila svoje obaveze po pitanju smanjenja strateškog ofanzivnog naoružanja. Ukupni ruski potencijal strateškog ofanzivnog naoružanja tada je brojao:
– 527 jedinica za raspoređene interkontinentalne balističke rakete, balističke rakete podmornice i teške bombardere;
– 1.444 jedinice za bojeve glave na raspoređenim interkontinentalnim balističkim raketama i balističkim raketama za podmornice, kao i nuklearne bojeve glave za raspoređene teške bombardere.
– 779 jedinica za raspoređene i neraspoređene lansere za interkontinentalne balističke rakete, balističke rakete podmornicra i rspoređene i neraspoređene teške bombardere;
Sjedinjene Američke Države su tada takođe saopštile da su ispoštovale sporazum. Međutim, američka strana je dostigla pokazatelje u skladu sa sporazumom, između ostalog, tako što je jednostrano nelegitimno isključila iz prebrojavanja deo američkog strateškog ofanzivnog naoružanja za koje je saopšteno da je „modifikovano“.
Sporazum o smanjenju strateškog ofanzivnog trebalo je da istekne u februaru 2021. godine. Međutim, Putin i Bajden su se dogovorili da se Sporazum o smanjenju strateškog ofanzivnog naoružanja produži na pet godina.
Rusko Ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da će „sporazum ostati na snazi u formi u kojoj je potpisan bez izmena i dopuna do 5. februara 2026. godine“.
Možda vas zanima
Rusija i SAD počele su da dogovaraju parametre budućeg sporazuma o ograničavanju nuklearnog naoružanja, ali su prekinule dijalog nakon početka vojne specijalne operacije u Ukrajini.
Krajem januara 2023. godine američki Stejt department optužio je Moskvu da u okviru Sporazuma blokira američke inspekcije u svojim strateškim objektima.
Ministarstvo spoljnih poslova Rusije je istaklo da je čudno što SAD zahtevaju od Rusije da se nastavi sa tim aktivnostima kada je Kijev pokušao da izvede napade na objekte avijacije dugog dometa uz direktno vojno-tehničko i obaveštajno-informativno učešće Vašingtona.
